Z dniem zakończenia umowy najmu lokator powinien opuścić lokal, wydając go właścicielowi. Nie zawsze jednak tak się dzieje – mamy wówczas do czynienia z bezumownym korzystaniem z lokalu (czyli korzystaniem bez posiadania do niego tytułu prawnego).
Niestety, złym pomysłem jest próba przejęcia lokalu np. poprzez wymianę zamków pod nieobecność lokatora czy usuwanie go w sposób siłowy – polskie prawo w takich sytuacjach jednoznacznie staje po stronie osoby korzystającej z lokalu, nawet bez posiadanego tytułu prawnego.
Właściciel nieruchomości musi skorzystać z dłuższej, ale zgodnej z prawem drogi – w sytuacji, gdy były najemca bezumownie korzysta z lokalu po zakończeniu umowy najmu, właścicielowi przysługuje prawo do wystąpienia z powództwem o opróżnienie lokalu (eksmisję) oraz o żądanie zapłaty odszkodowania za bezumowne korzystanie do czasu opróżnienia lokalu.
Wysokość takiego odszkodowania uzależniona jest od następujących okoliczności:
➡ czy osobie zajmującej lokal nie przysługuje prawo do lokalu socjalnego od gminy,
lub
➡ czy osoba zajmująca lokal jest uprawniona do otrzymania lokalu zamiennego lub socjalnego od gminy.
W pierwszej sytuacji właściciel ma prawo żądać odszkodowania równego opłatom za najem danego lokalu na zasadach rynkowych – przyjmując średnią wartość wynajmu analogicznych lokali w okolicy.
W drugiej natomiast sytuacji “dziki lokator” zobowiązany jest do zapłaty odszkodowania w wysokości czynszu i innych opłat za użytkowanie lokalu, jakie byłyby zobowiązany płacić, gdyby umowa najmu trwała nadal.
W niektórych przypadkach właścicielowi przysługuje również prawo do dodatkowego roszczenia odszkodowawczego przeciwko gminie – taką sytuację będziemy również wkrótce opisywać.